Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı genel olarak bir ince bağırsak hastalığı olarak ifade edilebilir ve duyarlı kişilerde gluten maruziyeti sonucu ortaya çıkar. Duyarlılık genellikle genetik faktörler ile ilişkilidir. Kronik (uzun süreli) seyirli bu rahatsızlıkta önemli tedavi yaklaşımı ise besinlerle gluten alımının engellenmesidir.

Çölyak Nedir?

Çölyak hastalığı, glutene karşı oluşturulan anormal bağışıklık yanıtı ile karakterize bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Gluten buğday, arpa ve çavdar gibi ürünlerin kullanıldığı besinler içerisinde yer alır. Bu besinler dışında yulaf, bazı ilaçlar, vitaminler ve kozmetik ürünlerde de bulunabileceği için dikkatli olunması önerilir.

Gluten intoleransı olarak da bilinen gluten duyarlılığı vücudun gluten proteinini parçalama ya da sindirme gibi işlevlerini yerine getirememesi ile karakterizedir. Bu duyarlılık bazı kişilerde orta düzeyde iken bazı kişilerde bağışıklık sistemi ile ilişkili otoimmün bir ağır duyarlılık şeklinde seyredebilir. 

Çölyak hastalarında besinler bağırsak lümeninde iken bağışıklık sisteminin glutene karşı tepki vermesi sonucu çeşitli toksik maddeler meydana gelir ve bu maddeler bağırsak hücreleri üzerindeki vili adı verilen parmaksı çıkıntıların zarar görmesine neden olur. Vili hasarı besin maddelerinin sindirim sisteminde emilimi zorlaşır. Bu durum zaman içerisinde çeşitli besin maddelerinin eksikliğinin gelişmesine, bağırsak bölgesinde kalıcı hasara ya da diğer ciddi sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına ilerleyebilir.

Çocuklarda malabsorbsiyon olarak isimlendirilen emilim probleminin meydana gelmesi yetişkinlerden farklı olarak büyüme ve gelişmelerini olumsuz yönde etkileyebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Gluten hastalığı belirtileri arasında diyare (ishal) ve halsizlik başta gelen semptomlardır. Bu belirtilere ek olarak kişinin sindirim sistemi ile ilgili karında gerginlik, rahatsızlık veya ağrı ya da kusma ve konstipasyon (kabızlık) gibi çölyak belirtileri de ortaya çıkabilir. Çocukluk döneminde büyüme geriliğinin varlığı ya da açıklanamayan kilo kaybı tespit edilmesi, bu hastalığa dair önemli bulgulardır.

Sindirim sistemi belirtileri dışında ağız çevresinde aftöz ülserler, demir eksikliği anemisi, ataksi, uzun süreli oluşan baş ağrıları ve adet düzensizliği gibi problemler de diğer gluten belirtileri içerisine eklenebilir. Altta yatan çölyak hastalığı olan gebelerde, erken doğum, anne karnında gelişim geriliği ve ölü doğum gibi gebelik ile ilişkili komplikasyonlara karşı bir risk artışı söz konusu olabilir.