Covid-19 Küresel Salgın

Yeni Coronavirus Nedir? (Covid-19)

Yeni koronavirüs hastalığı (Covid-19), ilk olarak 13 Ocak 2020 tarihinde Çin’in Vuhan eyaletinde yüksek ateş ve nefes darlığı ile tanımlanan yeni viral solunum yolu hastalığıdır. Hastalığın damlacık ve temas yoluyla bulaştığı bilinmektedir. Oluşturduğu küresel salgın durumundan ötürü pandemi olarak tanımlanmaktadır.

Yeni koronavirüs hem hayvanları, hem de insanları etkileyebilen koronavirüs ailesinin bir türüdür. Geçmişe bakıldığında koronavirüs ailesinden bazı farklı virüslerin, MERS (Orta Doğu Solunum Sendromu) ve SARS (Şiddetli Akut Solunum Sendromu) gibi şiddetli görülen solunum hastalıklarına sebep olduğu görülmektedir.

Koronavirüsler, elektron mikroskobuyla bakıldığından yuvarlak ve üzerinde çıkıntıları olan bir taça benzetildiği için, Latince’de taç anlamına gelen koronadan kelimesiyle adlandırılmışlardır

Toplumumuzda yıllardır koronavirüsler görülmektedir. Bunların en basitleri ve en sık görüleni nezledir. Burun akıntısıyla birlikte üst solunum yolu enfeksiyonuna neden olan, 20 farklı virüs türünün bir grubu da koronavirüstür.

Koronavirüs ailesinden pek çok diğer koronavirüs, yeni koronavirüse göre daha hafif semptomların görüldüğü, daha hafif seyirli hastalıklara neden olmaktadır. Bu nedenle koronavirüsler, konu soğuk algınlığı gibi hastalıklar olduğunda herhangi bir paniğe yol açmamıştır.

Zaman zaman koronavirüsler insanlar ve hayvanlar arasında geçiş gösterebilmektedir. Virüslerin genetik bilgisi, RNA’sının mutasyona uğraması sebebiyle değişiklik göstermektedir. Özellikle yüzey proteinlerinde hücreye tutunup, içeriye girmekte kullandığı proteinlerde değişiklik yaratarak, daha önce oluşmuş bağışıklık sisteminden kaçmakta, hem de daha hızlı çoğalıp hücrelere çok daha fazla zarar verebilmektedir.

Daha önce SARS adı verilen virüs, bugünkü yeni koronavirüse çok benzer bir hastalık oluşturdu. SARS ismi, şiddetli akut solunum sendromunun İngilizce karşılığının baş harfleri kullanılarak oluşturulmuş isimdir. Günümüzde gündemde olan koronavirüs için de, ikinci SARS virüsü benzetmesi kullanılmaktadır.

Bunun dışında koronavirüs ailesinden bir başka virüs de ciddi hastalık oluşturabilme potansiyeli ve neden olduğu salgınlarla dünya gündemine gelmişti. MERS ismi verilen, Orta Doğu Solunum Sendromu, develerden insanlara geçiş gösteren bir koronavirüs türünün neden olduğu hastalık, bir süre Orta Doğu bölgesinde bir epidemi oluşturmuştur.

Ancak MERS’in hastalık bakımından etkileri bütün dünyada görülmediği için pandemi olarak adlandırılmamıştır. MERS hala daha Orta doğu bölgesinde belirli aralıklarla zaman zaman olgular şeklinde görülmektedir.

Şu anda etkilerini gördüğümüz koronavirüs hastalığının, ilk olarak 2019 yılında tanımlanması nedeniyle, küresel olarak kabul gören adı CoViD-19’dur.

Corona Virüsü (Koronavirüs) Belirtileri Nelerdir?

Yeni koronavirüs enfeksiyonu belirtileri arasında ateş, öksürük, nefes darlığı ve solunum güçlüğü bulunur. Daha ağır vakalarda enfeksiyon zatürreye, akut solunum yetmezliğine, böbrek yetmezliğine ve hatta ölüme neden olabilir.

Bütün virüs türleri gibi zaman içinde sürekli evrimleşen koronavirüsler 2002 senesinden itibaren grip benzeri semptomlar gösteren daha ciddi sağlık sorunlarına neden olmaya başlamıştır.

Koronavirüsler hayvanlar ve insanlar arasında bulaşma riski taşıyan, yani zoonik virüslerdir. Geçmişte MERS adıyla bilinen Orta Doğu Solunum Sendromu’nun develerden, SARS adıyla bilinen Şiddetli Akut Solunum Sendromu’nun da misk kedilerinden insana geçtiği düşünülmektedir.

Koronavirüs enfeksiyonlarının yayılmasını önlemek için standart öneriler arasında düzenli olarak alkollü el dezenfektanları veya su-sabunla el yıkanması ve temizliği, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burnun mendil veya dirsek içi ile kapatılması, bu semptomları gösteren kişilerle yakınlaşmaktan kaçınılması yer alır. Kullanılan mendilin derhal çöpe atılması gereklidir.

Koronavirüs vakalarının görüldüğü yerlerde canlı hayvan pazarlarından uzak durulması tavsiye edilir.

Koronavirüsün belirtileri arasında en sık karşılaşılan semptomlar birkaç gün boyunca devam eden yüksek ateş, baş ağrısı ve kuru öksürük olarak bilinmektedir. Fakat bazı hastalarda aşağıdaki semptomlarda gözlemlenmektedir;

Nefes darlığı,

Balgamlı öksürük,

Boğaz ağrısı,

Kas ve eklem ağrıları,

Mide bulantısı veya kusma,

İştahsızlık,

Burun akıntısı,

Baş ağrısı,

Ağır solunum yetmezliği,

Böbrek yetmezliği gibi durumlar koronavirüsün belirtileri arasında yer alabilmektedir.

Koronavirüsü belirtileri gösteren kişilerin ilgili sağlık kurumlarına gitmeden önce, çevresindeki kişilere bulaştırmamak için maske takarak önlem alması gerekmektedir.

Covid-19 Belirtileri Ne Kadar Sürede Ortaya Çıkar?

Koronavirüs hastalığında kuluçka dönemi olarak bilinen, enfekte olma ile semptomları gösterme arasındaki süre, 2-14 gün arasında değişir. Semptomların ortaya çıkması süresi ortalama olarak 5 gündür. Ortaya çıkan bu semptomlar çok hafif veya şiddetli olarak seyredebilir. Hastaların yaklaşık %80'inde Covid-19 yalnızca hafif semptomlara neden olmaktadır.

Koronavirüsün yol açabildiği ciddi semptomlar ise şu şekilde sıralanabilir:

Solunumda güçlük çekme veya nefes darlığı

Göğüs ağrısı ve göğüste baskı hissi

Konuşma veya hareket kaybı

Uyanamama (uykudan uyanma).

Mavimsi dudaklar veya yüz

Bilinç bulanıklığı

Koronavirüsten En Çok Kimler Etkilenmektedir?

Koronavirüs için risk teşkil eden, en çok etkilenmesi muhtemel olanlar özellikle yaşlılar, kanser ya da bağışıklığı baskılayan hastalıkları olanlar ve akciğer hastalıkları bulunanlardır ve bu kişilerde hastalık ağır şekilde seyredebilir. Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirenlerin neredeyse tamamında altta yatan farklı hastalıkların varlığının söz konusu olduğu söylenebilir.

Koronavirus herkesi etkileyebilir ancak eldeki verilere göre koronavirüsün ciddi komplikasyonlarına en duyarlı olduğ belirlenen kişi grupları şunlardır:

İleri yaştaki kişiler

Bağışıklık sistemi zayıf olanlar

Kanser hastaları

Akciğer hastalığı olan kişiler

Diyabet (şeker hastalığı) olanlar

Hipertansiyon hastaları

Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar

Kronik sağlık sorunu

Koronavirüs Nasıl Teşhis Edilir?

Ortaya çıkan semptom ve şikayetler sonrasında doktor COVID-19 için bir teste ihtiyacınız olduğunu düşünürse kesin tanı için kişiye PCR testi yapılır. PCR testi için kişiden alınan sürüntü örneği incelenmek üzere laboratuvara gönderilir ve sonuç bekleniyor. PCR testi pizitif ise kişinin koronavirüs teşhisi kesinleşir.

Koronavirüs Tedavisi Nasıl Yapılır?

Covid testi pozitif çıkan kişi için belirtilerin hafifletilmesi ve hastalığın atlatılması için viral ilaçlar verilir. İlaçların kullanılmıyla birlikte kişinin vücut direncini artırmak için de yapması gerekenler söz konusudur. Öncelikle hastalık süresince bol su içilmelidir. Özellikle vücutta biriken toksinleri atmak için sıvı alımı önemlidir. Koronavirüs tedavisi süresince C vitamini zengini limon, portakal, greyfurt, mandalina ve kivi gibi bağışıklık sistemini güçlendiren meyveler tüketilmelidir.

Doğal tüketimin yanı sıra vücut direncini artırmak ve bağışıklığı güçlendirmek için takviyeler de alınabilir. İlaç, doğal beslenme ve takviyelerle birlikte koronavirüs'ün vücuttan atılması söz konusu olabilir. Ancak kronik hastalıkları olan ve hastalığa yakalanmış kişiler için kimi zaman hastanede müdahale de gerekebilir. Bu kişiler için oksijen desteği gerekebilir ve süreç hastane ortamında takip edilir.

Koronavirüsten Korunma Yolları Nelerdir?

Bilinen koronavirüs önlemleri olan maske kurallarına uyulması, sosyal mesafe kurallarına dikkat edilmesi, düzenli el yıkanması, hijyen kurallarına uyulması, bağışıklığı güçlendirici sağlıklı besinler tüketilmesini içermektedir.

Kişilerle 1.5 metre mesafesini korumak

Koruyucu maske takmak

Elleri sık sık, 20 saniye süreyle su ve sabunla yıkamak

Küçük çocuklara hijyen kurallarını sürekli hatırlatmak, ellerini yıkamasını sağlamak

Su ve sabun bulunamıyorsa, alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanmak

Öksürürken veya hapşırırken, ağzı ve burnu kağıt mendille kapatmak ardından mendili mutlaka çöpe atmak

Kirli ellerle ağza, burna ve gözlere dokunmamak

Hastalarla aynı tabaktan yemek yemek, aynı bardağı paylaşmaktan veya yakın temastan kaçınmak

Kapı kolları ve oyuncaklar gibi sık dokunulan yüzeyleri temizlemek ve dezenfekte etmek

Riskli bölgelere seyahat edilmesi gerekiyorsa hayvanlarla temas öncesi ve sonrası düzenli olarak ellerinizi yıkamak

Hasta hayvanlarla temastan kaçınmak

Çiğ ya da iyi pişmemiş hayvan ürünlerini tüketmemek

Koronavirüs Aşıları Hangileridir?

Koronavirüs (covid-19) için Türkiye'de dahil olmak üzere pek çok ülkede aşı geliştirilmiştir. Yaygın olarak bilinen ve kullanılan aşılar şunlardır:

Biontech Aşısı

Moderna Aşısı

Astrazeneca Aşısı

Sputnik V Aşısı

Sinovac (CoronaVac) Aşısı

Turkovac

Sinopharm Aşısı