Gebelik Döneminde Tarama Testleri
Gebelikte Tarama Testleri Nelerdir?
Gebelikte tarama testleri (ikili, üçlü, dörtlü test), anne adayı bireyin sahip olduğu kromozom anomalili çocuk dünyaya getirme ihtimalini ölçmek amacı ile yapılmaktadır. Bu nedenle anne adayı birey ile testlerin yapımına başlamadan önce tarama testlerinin güvenilirliği ile ilgili detaylı bir şekilde konuşulmalıdır. Göz önünde bulundurulmalıdır ki hiçbir tarama testi kromozom anomalisine sahip olan tüm bebekleri saptayamamaktadır. Diğer bir dikkat edilmesi gereken husus ise tarama testlerinin bebeğin sahip olabileceği sakatlıkları (yapısal anomalileri) göstermeyeceğidir.
Gebelikte yapılan tarama testleri gebeliğe karşı direkt bir yan etkiye sahip değildir. Ancak sonuçları bakımından girişimsel müdahale (amniyosentez- CVS) yapılmak zorunda olunabilir ve gebelik kaybı gibi sonuçlara sebep olabilmektedir (girişimsel müdahale sonucu düşük olabilir). Bu nedenle gereksiz ve çok sayıda tarama testinin anne adaylarına uygulanması yanlış neticelere ve sonucunda gereksiz müdahalelere yol açabileceği için mümkünse bir tarama testi ve testi takip edecek şekilde ilerleyen haftalarda ayrıntılı (ayrıntılı-ileri düzey ultrason) ultrasonun uygulanması kromozom anomalilerinin en yüksek düzeyde saptanması yönünde faydalı olmaktadır.
İkili Kombine Testi (İkili Test)
İkili test, çağımızda kromozomal anomaliye sahip (örneğin down sendromlu) bebekleri saptayabilme bakımından en başarılı testtir. Ve yaş aralığından bağımsız şekilde tüm anne adaylarına tavsiye edilmektedir. İkili test sayesinde fazla kromozom ile doğabilecek 100 bebekten yaklaşık 90 tanesi tespit edilebilmektedir.
İkili test sonucuna bakarak bebeğin Down sendromu riski 1/270’ten çok ya da sadece ense kalınlığı ölçümü (NT) 3mm’den çok ise gebe olunan hafta içerisinde (11-14. haftalar arasında) CVS (koryon villus örneklemesi) uygulanarak (gerekirse FISH yöntemi ile bir günde) doğacak bebeğin kromozom yapısı tamamıyla öğrenilebilir. Bu testi yaptıran ve gebeliğin sonraki dönemlerinde ayrıntılı ultrasona (ayrıntılı-ileri düzey ultrason) girecek olan bireylerin daha fazla biyokimyasal tarama testi yaptırmasına gerek yoktur.
İkili Test Ne Zaman Yapılır?
Anne karnındaki bebek yan pozisyonda dururken ensenin arkasındaki şeffaf bölgenin, gebeliğin 11 ile 14. haftaları arasında değerlendirilmesi ve anne adayından alınan kan örneğinden HCG + PAPP-A değerlendirmesi ile (yaş ve gebelik haftası parametrelerinin eklenmesiyle) ikili kombine olarak da isimlendirilen ikili test uygulanmış olur.
Üçlü Test
Üçlü gebelik testi, anneden alınan kan örneğinden “HCG, E3 ve AFP” değerlerine bakılması ve bu değerlerin anne adayının yaşı ve bebeğin bulunduğu hafta ile birleştirilmesi sayesinde bebeğin down sendromu ve Trizomi 18 rahatsızlıklarına sahip olma riskleri hakkında bilgi vermektedir. Buna ek olarak, üçlü testin doğabilecek bütün down sendromuna sahip bebekleri saptayabilmesinin imkânı yoktur. Son zamanlarda bu test down sendromlu bebekleri saptayabilme konusundaki gücünün az olması sebebiyle, etkinliğini yitirme noktasına gelmiştir. Bu test sonucuna bağlı olarak, amniyosentez işlemi uygulanan vakalarda down sendromuna sahip olarak (Mongol bebek) doğabilecek 100 bebekten sadece 60 ila 65 tanesi saptanabilmektedir.
Üçlü Test Ne Zaman Yapılır?
Üçlü test çoğunlukla gebeliğin 16 ila 18. haftaları arasında uygulanmaktadır.
Dörtlü Test
Anne adaylarından alınan kan örneğinden “HCG + AFP + E3 + İnhibin-A” seviyelerine bakılması ve bu değerlerin anne adayının yaşı ve bebeğin haftası gibi parametrelerle bir araya getirilmesiyle elde edilen değerlendirmeye dörtlü test ismi verilmektedir.
Dörtlü Test Ne Zaman Yapılır?
Üçlü testte olduğu gibi bu testte sık olarak 16 ile 18. haftalar arasında yapılmakta olup, down sendromlu doğacak bebekleri saptayabilme oranı %75 ila 80 arasındadır. Bu orana göre dörtlü test, üçlü teste kıyasla daha iyi bir tarama testidir ancak ikili teste kıyasla daha geç aşamada yapılması ve de ikili teste göre down sendromu riskini saptama gücünün daha az olması sebebiyle tercih edilen bir yöntem değildir. Buna ek olarak, 11 ile 14. hafta arasında ikili test uygulamasını kaçıran bireylerin, üçlü testin yerine dörtlü test yaptırmaları daha uygun olmaktadır
