Glukoz tolerans bozukluğu/Glukoz intoleransı

Halk arasında gizli şeker olarak bilinen bu tanım, bireyin kan şekerinin normal kan şekeri ile diabetik kan şekeri arasındaki değerlerde bulunduğunda kullanılan bir değerlendirmedir. Çeşitli yazarlar tarafından borderline diabet, latent diabet veya subklinik diabet gibi isimler almıştır. Bu şahıslarda günün belli zamanlarında kan şekeri seviyeleri diabetik değer gösterebileceği gibi zaman zaman normal hatta normal altı seviyelerde seyredebilir.

Glikoz Tolerans Bozukluğunun oluşum mekanizmasının özellikle, dokularda insülin kullanımına karşı direnç gelişmesi olduğu düşünülmektedir.

Yapılan çalışmalarda özellikle şişman bireylerde karın bölgesinde gerçekleşen yağ toplanmasının glikoz töleransında bozulmaya yol açtığı görülmüştür.

Özellikle erişkin kişilerde görülebilen glikoz tolerans bozukluğu tablosu, zaman içinde tip 2 diabet oluşacağının göstergesidir.

Gelişmiş ülkelerde erişkinlerin yaklaşık %15’inde görülmektedir. Bu oranın gelişmiş ülkelerde artmış olmasının nedeni daha hareketsiz bir yaşam ve artan şişmanlıktır.

Tip 2 diabetik kişilerde diabet teşhisi konulmadan önceki 8-10 yıl süresince hastalığın “Glikoz Tölerans Bozukluğu” (GTB) şeklinde sürmüş olduğu düşünülür.

Normalde kanda bulunan şekerin hücrelere girmesini sağlayan insülin hormonu, oluşan insülin direnci sebebiyle hücre içine girememekte böylelikle kanda ki şeker düzeyi yüksek kalmaktadır. Yüksek kalan kan şekerini düşürmek için pankreas daha fazla insülin hormonu salgılar, ancak hücrelerdeki insülin direnci sebebiyle şeker yine hücre içine giremez. Bu durumda kişide kandaki insülin değeri de kan şekeri değeride yüksektir. Zaman içersinde pankreastaki insülin rezervi azalır ve hastalık GTB evresinden, aşikar diabet evresine geçer.

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) kriterlerine göre;

75 gr oral glikoz alımından sonra plazma şeker seviyesinin ikinci saatlik glikoz değerinin 140-200 mg/dl arasında olması ile tanı konur. Bu testin en az iki kez bu sonucu vermesi ile GTB tanısı konur.

GTB’nin önlenmesi yada oluşmuşsa bu evreden tip 2 diabet evresine geçmesi önlenmesi;

Bazı yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesiyle mümkün olabilmektedir.

İnsülin direnci ve GTB kilo verdikten sonra düzelmektedir. Diabetli hastalarda dahi kilo kaybı kan şekerini normale döndürebilir. Egzersiz de kilo kaybından bağımsız olarak GTB ve insülin direncini düzeltir.

Diyetle ve yaşam tarzıyla ilgili tavsiyelere geçmeden önce şunları tekrar hatırlamakta fayda var:

Özellikle bel çevresinde yağlanması artmış şişman bireylerde GTB açısından dikkatli olunmalıdır.

Açlık kan şekeri değeri 110-126 mg/dl arasında ise “Yükleme Testi” olarak bilinen oral glikoz tölerans testi yapılmalıdır.

Kadınlarda PKOS (polikistik over sendromu) olan bireyler, diabet gelişimi yönünden artmış risk altında oldukları için şişman olmamalıdırlar. Bu kişilerde bel çevresi kalınsa ve birinci dereceden yakınlarında diabet öyküsü varsa değerlendirilmek üzere bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdırlar.