Menenjit Nedir?
Menenjit, beyin ve omuriliği saran meninks adı verilen zarların inflamasyonu yani iltihaplanmasıdır. Bu inflamasyon; bakteriyel, viral, fungal (mantar) ve paraziter enfeksiyona bağlı olarak gelişebilir. Bunların yanı sıra kimyasal reaksiyonlar, ilaç alerjileri, bazı kanser türleri de enfeksiyona neden olmaksızın zarlarda inflamasyona yol açabilirler. Menenjitin pek çok farklı sebebi olabilmekle birlikte bakteriyel ve viral menenjitler en sık görülen türlerdir. Her yaştan kişiyi etkileyebilen menenjit hastalığı özellikle küçük yaşlarda daha çok görülür. Menenjit belirtileri en başta gribe benzer şekilde ilerler. Menenjitle ilgili belirtilerin gelişmesi ise birkaç saat ile birkaç gün içinde gerçekleşir.
Menenjit Türleri
Menenjitin en yaygın görülen türü viral menenjittir. Bakterilerin neden olmadığı duruma aseptik menenjit denir. Viral menenjit genellikle daha hafif seyreder, tedavi edilmezse ciddi hale gelebilir. Suçiçeği, grip, , kızamık, herpes simpleks virüsü gibi hastalıklara neden olan virüsler ile Batı Nil virüsü menejite neden olabilir. Enterovirüs kategorisindeki virüsler (Koksaki virüsü A, Koksaki virüsü B ve Ekovirüsleri), vakaların yaklaşık yüzde 52-58'sinde etkendir. Bunlar yaz ve sonbahar aylarında daha yaygındır. Bakteriyel menenjit, en nadir görülen menenjit türü olması ile birlikte en riskli menenjit türüdür.
En sık görülen türler:
Streptococcus pneumonia (pnömokok): Solunum yollarında, sinüslerde ve burun boşluğunda bulunur. Pnömoniye (zatürreye) sebep olan bu bakteri menenjitin de sık görülen etkenlerindendir. Yol açtığı menenjit, pnömokok menenjiti olarak adlandırılır. Orta kulak enfeksiyonu, zatürre ve sinüzit sonucu gelişebilir.
Neisseria meninjitidis (meningokok): Genellikle üst solunum yollarından bulunan bakterinin, kan dolaşımına geçerek beyin zarlarına ulaşması menenjit oluşumuna neden olur. Bir yaşından küçük bebeklerde bağışıklık sisteminin yeterince gelişmemesine bağlı olarak sık görülür. Bununla birlikte 15-17 yaş aralığında da meningokok menenjiti görülme oranında artış görülür. Özellikle askeri kışlalar, öğrenci yurtları ve okullarda salgına neden olabilir.
Haemophilus influenza: Bu menenjit özellikle çocuklarda sık görülür. Menenjitin yanı sıra eklem iltihabına (artrit) ve kan zehirlenmesine (bakterinin kanda enfeksiyona sebep olması) de yol açabilir.
Listeria monocytogenes: Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, az pişirilmiş et ürünlerinde bulunur. Çocuklarda, hamilelerde, yaşlılarda ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde menenjite neden olabilir. Bu bakteri plasentayı geçebildiğinden, hamileliğin ilerleyen dönemlerindeki Listeria monocytogenes enfeksiyonu bebeğin kaybedilmesine yol açabilir.
Stafilokokal menenjit: Tipik olarak tüm ciltte ve burun pasajlarında bulunan ve Staphylococcus aureus’da “stafilokokal menenjite” neden olan olabilir.
Fungal menenjit: Az yaygın olan türdür. Sağlıklı insanların fungal menenjite yakalanma riski oldukça düşüktür. Fungal menenjit, genellikle AIDS’de olduğu gibi bağışıklık sistemi düşük kişilerde görülen bir menenjit çeşididir.
Parazitik menenjit: Hastalığın nadir türlerinden biridir. Genellikle hayvanlar üzerinde etkisi olan parazitlerden kaynaklanır. Hastalık kapma riski, çiğ veya az pişirilmiş yiyecek tüketilmesi ile de olabilir. Salyangoz, çiğ balık, kümes hayvanlarındaki parazitlerden ve kir, dışkı gibi dış etkenlere maruz kalan yiyeceklerden kaynaklanır.
Amiplere bağlı menenjit: Tatlı suda yüzme sonucu ortaya çıkabilir. Çok nadir görülen bir parazitik menenjit türü olan amip menenjiti, yaşamı tehdit eden bir enfeksiyon türüdür. Bu tip, kirli göllerde, nehirlerde veya göletlerde yüzerken çeşitli amip türlerinden birinin burun yoluyla vücuda girmesiyle ortaya çıkar. Parazit beyin dokusunu yok edebilir ve sonunda halüsinasyonlara, nöbetlere ve diğer ciddi semptomlara neden olabilir. En yaygın olarak tanınan tür Naegleria fowleri'dir .
Lupus eritematosus: Behçet hastalığı, sjögren, sarkoidoz gibi hastalıklar, beyin ameliyatları, kanser, bazı ilaçlar gibi sebeplerle de menenjite neden olabilir.
Kronik Menenjit
Yavaş büyüyen organizmalar (mantarlar ve mycobacterium tuberculosis gibi) beyninizi çevreleyen membranları ve sıvıları istila eden kronik menenjite neden olur. Kronik menenjitin gelişmesi iki hafta veya daha fazla sürer. Kronik menenjitin baş ağrıları, ateş, kusma ve zihinsel bulanıklık gibi semptomları akut menenjite benzer.
Menenjit Tanı ve Tedavisi Nasıldır?
Menenjit tanısı için hastada görülen belirtiler büyük önem taşır. Menenjite neden olan etken kan yoluyla taşınabileceği için tanıda kan testleri kullanılabilir. Menenjitin kesin tanısı için lumbar ponksiyon adı verilen bir işlem uygulanır. Bu işlemde kişinin bel bölgesinden bir iğne ile omuriliği çevreleyen zarların arasındaki beyin omurilik sıvısından örnek alınır. Alınan bu örneğin analizi menenjite sebep olan etkenin belirlenmesini sağlar. Belirlenen etkene yönelik tedavi başlanır.
Menenjit tedavisi, altta yatan sebebe bağlı olarak farklılık gösterir. Bakteriyel menenjit tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Viral menenjitlerde ise antibiyotik kullanmanın bir faydası yoktur. Hastanın güzelce istirahat etmesi ve bol sıvı tüketmesi önerilir. Hastalık genellikle birkaç hafta içinde düzelir. Bu süreçte hastanın ağrılarını azaltmak için ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir.
Menenjit; işitme kaybı, hafıza problemleri, nöbet geçirme, beyin hasarı, şok tablosu ve ölüm gibi çok ciddi problemlere yol açabilir. Bu nedenle menenjit belirtileri gösteren kişilerin vakit kaybetmeden en yakın sağlık merkezine başvurması gerekir. Hastalığın erken dönemde tanınması ve tedavisine başlanması, komplikasyon görülme ihtimalini azaltır.
