Böbrek İltihabı (Nefrit) Nedir?

Böbrekler; vücuttaki atık maddeleri, zararlı bileşenleri ve fazla sıvıyı süzen sonrasında da idrarla vücuttan uzaklaştırılmasını sağlayan organlardır. Böbreklerin bu işlevlerini yerine getirmesini sağlayan alt birimlerine nefron adı verilir. Her bir böbrekte yaklaşık bir milyon kadar nefron bulunur. Bu nefronların çeşitli sebepler sonucu inflamasyona (iltihaplanmaya) uğraması durumuna böbrek iltihabı (nefrit) adı verilir.

Böbrek iltihabının bazı farklı tipleri vardır:

Akut Glomerulonefrit: Bu böbrek iltihabı, geçirilen ağır bir enfeksiyona bağlı olarak gelişir. Boğazda beta enfeksiyonu, hepatit, HIV gibi durumlardan sonra akut glomerulonefrit gelişebilir.

Lupus Nefriti: Lupus otoimmün bir hastalıktır. Yani lupusta, hastanın bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun kendisine saldırır. Lupus hastalarının yaklaşık yarısında bağışıklık sistemi böbreğe de saldırır ve böbrek hasarı gerçekleşir. Böbrekteki iltihaplanmanın ve hasarın şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Lupus tanısı alan her hastanın düzenli aralıklarla böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi gerekir.

Alport Sendromu: Bu sendrom, görme ve işitme problemlerinin yanı sıra böbrek yetmezliğine de yol açabilir. Alport sendromu genetik olarak aktarılır. Bu nedenle bir ailede farklı nesillerde nefrit görülmesine neden olabilir. Alport sendromu, erkeklerde daha şiddetli ilerleyebilir.

Kronik Glomerülonefrit: Kronik glomerülonefritte böbrek hasarı yavaş yavaş gelişir. Bu süreçte erken dönemde hastada birkaç nefrit belirtisi görülebilir. Akut ve kronik glomerülonefrit, hastada ciddi böbrek hasarına ve buna bağlı olarak böbrek yetmezliğine neden olabilir.

IgA Nefropatisi: Nefritin en sık görülen türlerinden biridir. Bu hastalık; IgA adı verilen antikorların böbrekte birikmesine ve iltihaplanma oluşturmasına bağlı olarak gelişir. IgA normalde, bağışıklık sisteminin zararlı mikroorganizmalara karşı savaşmak için ürettiği bir proteindir. Ancak IgA nefropatisi olan hastalarda bu proteinlerde bir sorun vardır ve görevlerini yapmazlar. Kan yoluyla böbreğe ulaşan IgA’lar burada çökelir.

İnterstisyel Nefrit: Bu türde iltihaplanma; böbrekte interstisyum adı verilen sıvı dolu bir bölgede görülür. İnterstisyel nefrit, bir enfeksiyona ya da ilaca bağlı olarak ortaya çıkabilir ve oldukça hızlı gelişim gösterir. Böbrekte iltihaplanmaya sebep olan durum ortadan kaldırıldıktan sonra iltihaplanma düzelir. Ancak bazı hastalarda iltihaplanma böbrek üzerinde ciddi hasarlar oluşturmuş olabilir. Bu hastalarda böbrek yetmezliğine kadar ilerleyen durumlar görülebilir.

NEFRİT BELİRTİLERİ NELERDİR?

Nefrit belirtileri, türüne ve sebebine göre değişiklik gösterebilir. Hastalığın erken döneminde tipik belirtiler görülmeyebilir. Hastalık ilerledikçe belirtiler de şiddetlenerek ortaya çıkar. Başlıca şikayetler:

İştah kaybı

Yorgunluk, halsizlik

İdrar miktarında azalma 

Mide bulantısı

İdrarda kanama 

İdrarda köpüklenme

Yüzün şişmesi

Bacaklarda ödem

Nefes darlığı

Böbreklerde ağrı

Ciltte döküntüler

Tansiyon yükselmesi şeklinde görülebilir. 

Böbrek İltihabı Nasıl Geçer?

Böbrek iltihabının iyileştirilmesi için önce hastaya uygun tanının konulması gerekir.

Tanı için önce hastanın hikayesi alınır ve muayenesi yapılır. Hastadan genellikle ilk istenen testler, kan ve idrar tahlilidir. Kan tahlili ile bakılan BUN ve kreatinin değerleri, böbrek fonksiyonları hakkında bilgi verir. Kan tahlili ile kanda sodyum, kalsiyum, potasyum gibi elektrolitlerin düzeylerine de bakılabilir. Bu değerler de böbreklerin iyi çalışıp çalışmadığını anlamada yardımcı olabilir. İdrar tahliliyle de idrarda kan, protein varlığı araştırılır. Böbrekteki hasarın görülebilmesi için BT, ultrason gibi yöntemlerden faydalanılır. Böbrek iltihabı tanısını kesinleştirmek için böbrekten biyopsi alınabilir. Alınan parçanın incelenmesi sonucu nefrit tanısı konulabilir. Biyopsi ile hastada hangi nefrit türü olduğu da belirlenir.

Böbrek iltihabı nasıl tedavi edilir? sıkça karşılaşılan bir sorudur. Her nefrit türünün kendine ait bir tedavi şekli vardır. Akut nefrit bazen tedaviye ihtiyaç kalmadan düzelebilir. Ancak genellikle böbreğin işlev görmemesi sonucu vücutta oluşan fazla su ve atık maddelerin uzaklaştırılması için çeşitli tedaviler uygulanır. Kronik nefritte hasta düzenli olarak kontrole çağrılır. Hastanın böbrek fonksiyonları ve kan basıncı yakından takip edilir. Bu hastalar için tansiyonu kontrol edici ve ödem azaltıcı ilaçlar kullanılabilir. Lupus nefriti gibi durumlarda da bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar reçete edilebilir.

Nefrite bağlı ciddi böbrek yetmezliği gelişen hastalarda diyaliz tedavisi fayda sağlayabilir. Diyaliz ile hastanın vücudunda biriken atık maddeler bir cihaz yardımıyla temizlenir. Diyaliz cihazı, kanın içerisindeki zararlı maddeleri filtreleyerek böbreğin görevini üstlenir. Böbrek yetmezliğinin uzun süreli tedavisi ise böbrek nakli ile olur. Hastaya uygun bir böbrek bulunması durumunda, sağlıklı böbrek hastaya nakledilir.

Organ vericisi, hayatını kaybetmiş biri olabileceği gibi hastanın bir yakını da olabilir. Böbrek naklinde başarı oranları oldukça yüksektir. Bu nedenle böbreğin nakledildiği hasta yaşamına sağlıklı bir şekilde devam edebilir. Hasta, nakilden sonra vücudun organı reddetmemesi için bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanabilir.

Böbrek iltihabı beslenme düzeninde değişiklik yapılması sonucu doğurabilir. Nefrit hastalarının böbreği korumak için beslenmelerinde protein, sodyum ve potasyumu daha az tüketmeleri gerekebilir. Nefrit hastaları bir diyetisyen yardımıyla kendilerine uygun bir beslenme düzeni hazırlayabilir.

Nefrit, engellenmesi her zaman mümkün olmayan bir hastalıktır. Ancak bazı uygulamalar, kişinin böbrek iltihabı geçirme ihtimalini azaltır. Bu uygulamalar;

Kilo kontrolü yapmak, ideal kiloda olmak

Sigarayı bırakmak

Tansiyonu ve şekeri kontrol altında tutmak

Düzenli egzersiz yapmak olarak sıralanabilir.