Sarılık Hastalığı Nedir?

Oksijenin taşınmasında görevli kırmızı kan hücreleri bu sorumluluklarını, yapısında bulunan hemoglobin molekülü sayesinde gerçekleştirirler. Ömrünü tamamlayan kırmızı kan hücreleri ve içindeki hemoglobinler karaciğer ve dalakta parçalanır. Bilirubin maddesi, hemoglobin molekülünün parçalanma işlemi sonucu oluşur.

Yetişkinlerde ve yenidoğanlarda farklı nedenlere bağlı olarak sarılık görülebilir. Bu yazımızda yetişkinlerde sarılık nedenlerini ve tedavilerini özetleyeceğiz.

Yenidoğan sarılığı hakkında detaylı bilgiye Yenidoğan Sarılığı adresinden ulaşabilirsiniz.

Sarılık, vücutta bulunan bilirubin maddesinin çok fazla oluşması veya karaciğerden safra ile bağırsaklara atılmasında bir problem gelişmesine bağı olarak oluşan deri ve mukozaların sarı renge boyanmasıdır. 

Sarılık Çeşitleri Nelerdir?

Sarılık, farklı nedenlerden kaynaklanan ve ciltte, göz beyazlarında ve mukozalarda sarı renk değişikliğiyle kendini gösteren bir sağlık durumudur. Farklı sarılık çeşitleri, altında yatan nedenlere göre değişiklik gösterir. Sarılığın türlerinden bazıları şunlardır:

Fizyolojik Sarılık (Yenidoğan Sarılığı)

Yenidoğan bebeklerin karaciğerleri doğduklarında tam olarak gelişmemiş olabilir. Bu durumda, bilirubin adı verilen pigmentin işlenmesi ve atılması zorlaşabilir. Fizyolojik sarılık (yenidoğan sarılık) genellikle hafif ve geçicidir, bebeklerin karaciğeri zamanla bu işlevini yerine getirecek şekilde gelişir.

Hemolitik Sarılık

Kırmızı kan hücrelerinin aşırı hızda parçalanması sonucu ortaya çıkar. Genetik hastalıklar, enfeksiyonlar veya otoimmün bozukluklar gibi durumlar, vücudun kırmızı kan hücrelerini normalden daha fazla parçalanmasına neden olabilir.

Hepatik Sarılık

Karaciğerin fonksiyonlarını etkileyen durumlar, özellikle de hepatit, siroz veya karaciğer tümörleri, bilirubin işleme yeteneğini azaltabilir. Bu durumda, karaciğerin bilirubini düzgün şekilde atma kapasitesi bozulur.

Obstrüktif Sarılık

Safra kanallarının tıkanması sonucu ortaya çıkar. Safra taşları, safra yolu tümörleri veya safra kanallarındaki daralmalar, safra akışını engelleyerek bilirubinin vücuttan atılmasını zorlaştırabilir.

Sarılık Belirtileri Nelerdir?

Sarılık belirtileri genellikle gözle fark edilebilen cilt ve göz beyazlarında sararma ile ortaya çıkar. Bazı durumlarda belirti göstermeyebilir. Sarılıkla birlikte meydana gelen bazı belirtiler şunları içerir:

Cilt ve göz beyazlarında sararma

Koyu renkte idrar

Halsizlik ve enerji kaybı

İştah kaybı

Ateş

Karın ağrısı ve rahatsızlık

Sarılık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sarılık nedeni saptandıktan sonra neden hemolitik (alyuvarların yıkımına) ise, 

orak hücreli anemide folik asit desteği ve dalak ameliyatı,

gereğinde kemik iliği replasmanı,

demir depolarının doldurularak kansızlık düzeltilir.

Tıkanma sarılığı, safranın bağırsağa iletiminde engel teşkil eden durumlar tıkanıklığa neden olur. Tıkanıklık sonucu sarılık belirtileri ortaya çıkar. İdrar rengi koyulaşırken dışkının rengi kil rengine döner. Koledokolitiazis olarak adlandırılan safra kesesinde taş oluşumu, tıkanıklığın en sık sebebidir. Safra tıkanıklıkları tedavi edilmediği takdirde uzun dönemde ileri derece karaciğer hasarına sebep olarak ölümcül seyredebilir.

Kan ve idrar testlerinin yanı sıra karın ultrasonografisi ve bilgisayarlı tomografi, meydana gelen sorunların tespiti için kullanılabilir. MRG-CP (manyetik rezonans kolanjiopankreatografi) olarak adlandırılan görüntüleme yöntemi, safra kanallarında meydana gelen anormalliklerin tespiti konusunda hassas bir yöntemdir.  Endoskopik olarak uygulanan ERCP (endoskopik retrograde kolanjiopankretogram) tanı ve tedavi aşamalarında kullanılabilir. Taşın lokalizasyonu veya çeşitli durumlar nedeniyle endoskopik tedavi uygulanamıyorsa, laparoskopik ameliyat veya açık cerrahi uygulamalar ile müdahale edilebilir. Tıkanma karaciğerin malign hastalığına bağlı ise geniş çaplı rezeksiyon (o bölgenin çıkartılması) gerçekleştirilir. Sarılık siroza bağlı ise tıbbi tedaviye başlanır.