Verem Hastalığı (Tüberküloz) Nedir?

Verem hastalığı ya da tıbbi literatürdeki karşılığıyla tüberküloz , başta akciğerler olmak üzere lenf bezleri, kemikler, böbrekler ve beyin gibi farklı organları etkileyerek enfeksiyona yol açan bulaşıcı bir hastalıktır. Verem hastalığı, Mycobacterium tuberculosis isimli bakteriden kaynaklanır. Hastalık, bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde daha sık görülür. Hastalığın belirtileri arasında uzun süreli öksürük, gece terlemeleri, halsizlik, iştahsızlık ve kilo kaybı bulunur. Tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilir. Bu nedenle, hastalığın erken teşhisi ve tedavisi son derece önemlidir. Verem, en az insanlık tarihi kadar eski bir hastalıktır.

Verem, küresel sağlık açısından büyük bir öneme sahiptir. Bulaşıcılığı yüksek olan bu hastalık, hasta kişinin öksürmesi veya hapşırması ile havaya yayılan damlacıklar aracılığıyla yayılır. Hastalığın toplum sağlığını tehdit eden yönlerinden biri, tedavi edilmediğinde salgınlara yol açabilmesidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre her yıl milyonlarca insan tüberküloza yakalanmakta ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde ciddi bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir.

Tüberküloz Belirtileri

Tüberküloz hastalığı başlangıcında hafif bir öksürük görülürken, bazen hiçbir belirti de vermeyebilir. Hatta fizikî muayene esnasında hastada hiç patolojik bulgu görülmeyebilir. Buna karşın hastalık belirtileri genellikle şunlardır:

Sırt ve göğüs ağrısı,

Akşamları yükselen hafif ateş,

Gece terlemeleri,

Çabuk yorulma ve halsizlik,

Kilo kaybı,

Boyun bölgesindeki lenf bezlerinde görülen büyüme.

Tüberküloz bağırsak, boşaltım sistemi, bademcik, deri, omurga, böbrek ve karın gibi çeşitli organlar ile sistemleri tutarak farklı klinik tablolar ortaya çıkarabilir. Bu tür organların etkilenmesi ile ortaya çıkan belirtiler genellikle şunlardır:

Karın ağrısı ve karın bölgesinde elle hissedilen kitle,

İshal ve/veya emilim bozuklukları,

Karaciğer ya da dalakta büyüme,

Karın bölgesinde sıvı birikmesi,

Kalça, diz veya kemik gibi eklemlerde iltihaplanma,

Tutulma yaşanan bölgeye yakın olan lenf bezlerinde büyüme.

Tüberküloz Tedavisi

Tüberküloz tedavisi için tercih edilen ilaçlar, özellikle hastalık başlangıç evresinde yüksek seviyede iyileştirici etki gösterir ve hasta hızlı şekilde sağlığına kavuşur. Kullanılan ilaçların yan etkilerinin az olması ve kolay ulaşılabilir olması büyük şanstır.

Tüberkülozun kesin tedavisi ve tekrarlamaması için tedavi sürecinin en az 6 ay olması gerekir. Bazı durumlarda bu süre 9 ila 12 ay a kadar uzatılabilir. Tedavi süresince ilaçların düzenli olarak ve belirlenen süre boyunca kullanılması gerekir. Şayet düzenli kullanım aksatılırsa, hastalık tedavisi zor ve dirençli tüberküloza dönüşebilir.

Tüberküloz tedavisinde belirlenen ilaçların yeterli süre boyunca ve düzenli olarak kullanılması için Dünya Sağlık Örgütü, her bir hasta için eğitimli bir kişinin ilaç takibi yapması gerektiğini önerir. Doğrudan Gözetimli Tedavi Sistemi adı verilen bu uygulama tüm dünyada standarttır ve “Directly Observed Therapy - Short Course” yani “Doğrudan Gözetim Altında Kısa Süreli Tedavi” adı ile bilinir.

Tüberküloz tedavisinde ilaç kullanımı yanı sıra beslenme, istirahat ve hava değişimi gibi unsurların çok önemli olmadığı bilinir. Önemli olan verem ilaçlarının düzenli ve yeterli süre kullanılmasıdır. Tedavi sürecinin hastanede yapılması, özellikle bulaşıcılık açısından en doğru karar olur. Ancak daha hastalık başlangıç evresinde ise tedavi süreci ayakta da devam edebilir.

Tüberkülozlu hastaların takibini Göğüs Hastalıkları Klinikleri'nde uzman doktorlar ya da Verem Savaş Dispanser'i yapmaktadır. Ayrıca tüm tüberküloz hastalarının İl Sağlık Müdürlüğü başta olmak üzere hastanın ikamet ettiği bölgedeki Verem Savaş Dispanseri'ne bildirimi yasalar ile zorunlu tutulmaktadır.