Gebelik Öncesi Sağlık Kontrolleri

Gebelik Öncesi Kontroller Neden Önemlidir?

Gebelik öncesi muayene, kadınların hamilelik için hazır olduğundan emin olmasına yardımcı olur. Hamile kalmaya karar vermeden bir yıl öncesine kadar düzenli kontrollerin yapılması önemlidir.

Depresyon, diyabet, yüksek tansiyon ve sağlıklı kiloda olmama gibi durumlar hamileliği ve doğurganlığı etkileyebilir. Sigara içmek, yetersiz beslenmek, reçeteli ya da reçetesiz ilaçları kullanmak da gebelik sürecini etkileyebilir. Bebeğin sağlıklı doğmasına yardımcı olmak için annenin sağlık koşullarının yönetilmesi gerekir. Bu süreçte kişilerin hayatında değişiklikler yapması gerekebilir.

Halihazırda bir bebeğe sahip olan kadınların da bu kontrolleri yaptırması önemlidir. Son gebelikten bu yana sağlık durumu değişmiş olabilir. Geçmiş bir hamilelikte sorun yaşayanların da bir sonraki gebelikte aynı sorunu yaşamaması için gebelik öncesi kontrolleri yaptırması gerekir.

 

Gebelik Öncesi Neler Yapılmalıdır?

Gebelik öncesi planlama yapmak bebeğin yanı sıra anne adaylarının sağlığı açısından önem taşır. Aşağıdaki adımların takip edilmesi, sürecin sağlıklı geçmesine yardımcı olabilir:

Fiziki Muayene

Anne adayları, sağlıklı bir gebelik geçireceğini düşünse dahi hamilelikten önce fiziki muayene olmalıdır. Muayene sırasında kadınların genel sağlık durumu, kendilerinin ve ailelerinin tıbbi geçmişi öğrenilmelidir. Ailede görülen bazı sağlık sorunları çocuklarda da görülebilir. Risk olması durumunda genetik tarama testleri yapılabilir. Ayrıca kişilerin kilosu, kan basıncı, nabzı, vücut ısısı ve solunum hızı da bu muayene sırasında değerlendirilir.

Gebelik sırasında fetüsü etkileyebileceği için kullanılan ilaçların ve alınan takviyelerin de paylaşılması önemlidir. Astım ya da diyabet gibi uzun vadeli kronik sağlık sorunları, gebelik sırasında anneyi ve bebeği etkileyebilir. Bu sağlık sorunlarının da gebelik öncesi kontrol altına alınması gerekir. Özellikle obezite gibi bir sağlık sorunu varsa, komplikasyon riskinin azaltılması için anne adaylarına vücut kitle indeksine uygun olarak kilo vermeleri önerilebilir.

Muayene sırasında aşılamalar, pelvik organların (vajina, serviks, uterus ve yumurtalıklar) sağlığını kontrol etmek için pelvik muayene, servikal tarama, cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYBE) taraması, rahim ağzınızdan bir hücre örneği alınarak kanser riskini kontrol etmek için Pap smear testi ve diş kontrolleri gibi gebelik öncesi sağlık kontrolleri yapılabilir ve sonuçlar doğrultusunda yaşam tarzı değişiklikleri konuşulabilir.

Kızamıkçık ve suçiçeği dahil olmak üzere hangi aşıların yapıldığının belirlenmesi gerekir. Hamilelik sırasında bu aşıları yaptırmak güvenli değildir; bu hastalıklara yakalanmak, düşüklere ya da doğum kusurlarına neden olabilir. Gebelikten en az 1 ay önce bu aşıların tamamlanması gerekir.

Ovülasyon Döngüsünün Takibi

Kadınların yumurtlama dönemlerini bilmeleri hamile kalma şanslarını artırabilir. Bu, düzensiz dönemleri olan kadınlar için daha da önemlidir çünkü en verimli günler tipik 28 günlük döngünün dışında kalabilir. Kadınların döngülerinin 21 ila 40 gün arasında değişmesi normaldir.

Döngü takibi için son adetin ilk gününün bilinmesi gerekir. Doğurganlık dönemi 10 ila 15. günler arasında sürer ve 14. gün civarında zirvededir. Gebelik olasılığının artırılması için haftada en az iki ila üç kez cinsel ilişkiye girilebilir. Bununla birlikte yumurtlamanın en yoğun olduğu günün dışında da gebe kalınabilir. Bunun nedeni, yumurtlamadan bir veya iki gün önce hamile kalma olasılığının daha yüksek olmasıdır.

Folik Asit ve İyot Takviyesi

Folik asit, genellikle gebelik sırasında kullanılsa da hamilelik planı yapanlar da folik asit kullanmalıdır. Doktor kontrolünde ünde 400 mikrogram takviye hamile kalınmadan önce alınabilir. Ayrıca gebeliğin 12. haftasına kadar da aynı seviyede takviye alınması tavsiye edilir. İyot takviyesi ise sağlıklı beyin gelişimi açısından önemlidir.

Folik asit, bebeğin spina bifida gibi bir nöral tüp kusuruna sahip olma riskini azaltabilir. Bu kusurda fetüsün omuriliği normal şekilde oluşamaz.

Aşağıdaki durumlarda ise günde 5 mg folik asit takviyesi alınabilir:

Anne adayında, bebekte ya da anne veya baba adayının ailesinin tıbbi geçmişinde nöral tüp defekti bulunması

Epilepsi için ilaç kullanılması

Diyabet hastalığı

Bazı durumlarda anne adayları gebeliği planlayamaz ya da geç öğrenebilir. Gebelik öğrenildiği an folik asit takviyesine başlanabilir ve ilk 12 hafta boyunca kullanıma devam edilebilir.

Alkol, Sigara ve Uyuşturucu Madde Kullanımı

Alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu maddeler, sperm kalitesini ve miktarını etkilerken hamile kalmayı zorlaştırabilir. Bu nedenle anne adayının yanı sıra baba adayının da bu maddeleri kullanmayı bırakması faydalı olabilir.

Hamilelikten önce sigarayı bırakmak, bebeği ve anneyi hamilelik sırasında ciddi komplikasyonların gelişmesinden korumanın en etkili yollarından biridir. Doğal olarak ve gecikmeden hamile kalma olasılığını artırabilir. Düşük veya dış gebelik yaşama olasılığını ve bebeğin erken doğma riskini azaltabilir.

Gebe kalmaya çalışırken alkol almak doğurganlığı, hormon seviyelerini, menstrüasyon dönemini ve yumurtlamayı etkileyebilir. Hamilelik sırasında alkol almak ise erken doğum ve bebekte gelişimsel bozukluklar, öğrenme bozuklukları, davranışsal veya sosyal sorunlar dahil olmak üzere pek çok sorun için riski artırır.

Beslenme Alışkanlıkları ve Kilo Kontrolü

Hamile kalmayı planlayanların, sağlıklı bir vücut ağırlığı elde etmeye ve bunu korumaya odaklanması gerekir. Farklı besin maddelerinden faydalanılması için tek tip beslenme yerine çeşitli yiyeceklerin dengeli tüketilmesi önemlidir.

Sağlıklı bir beslenme düzeni için şunlar yapılabilir:

Yapay tatlandırıcıları ve kafeini azaltmak

İşlenmiş ve aşırı yağlı gıdalardan kaçınmak

Protein içeriği yüksek yiyecekler tüketmek

Meyveler, sebzeler, tahıllar ve süt ürünleri ağırlıklı beslenmek

Haftada üç porsiyona kadar balık tüketmek

Hamile kalmaya çalışan kişilerin kafeini de azaltması faydalı olur. Günde 2 fincandan (500 ml) fazla kahve veya 2 litreden fazla kafein içeren içecek tüketen kişilerin hamile kalması daha zor ve düşük yapma riski daha yüksek olabilir.

Gebelik sırasında kilo vermeye çalışmak sağlıklı değildir. Bu nedenle, çok zayıf ya da aşırı kilolu kişilerin gebelikten önce ideal kilolarına ulaşması gereklidir.